Felieton

Strefy Ciszy

autor: Piotr Podemski
19/05/2023

Pytanie o to, dokąd można się udać, by mieć możliwość doświadczenia ciszy, pozostaje w Polsce bez odpowiedzi. Rozwiązaniem problemu z dostępem do niej mogłyby stać… Czytaj dalej »Strefy Ciszy

Przyzwolenie na hałas

autor: Agnieszka Kantaruk
03/05/202304/05/2023

Do czasu upowszechnienia wiedzy o szkodliwości nikotyny palacze terroryzowali wszystkich dookoła smrodem. Dziś ta historia powtarza się z udziałem hałasu, choć lista chorób, jakie on… Czytaj dalej »Przyzwolenie na hałas

Niechciane muzykowanie

autor: Agnieszka Kantaruk
30/03/202104/05/2023

Sądy w Polsce przedkładają prawo do uprawiania głośnego hobby w mieszkaniach nad prawo mieszkańców innych lokali do spokoju. Dwa wyroki sądu – z Wrocławia i… Czytaj dalej »Niechciane muzykowanie

Głośno nad wodą

autor: Agnieszka Kantaruk
27/03/202107/05/2023

Cisza czy hałas w miejscach, do których udajemy się by wypocząć nad wodą? Różnie z tym bywa. Na obszarze niektórych jezior bądź innych zbiorników wodnych… Czytaj dalej »Głośno nad wodą

Hałas a brak zrozumienia

Skutki długotrwałego narażenia na hałas odciskają znaczące piętno na zdrowiu fizycznym i psychicznym. Niestety wiedza na ich temat w społeczeństwie wciąż jest znikoma, co przekłada się na brak zrozumienia i lekceważenie w stosunku do osób, które ich doświadczają. We wszystkich rozmowach z ludźmi poszkodowanymi przez hałas pojawia się jeden wspólny element – zetknięcie tych osób z lekceważeniem ich problemu i to na różnych polach. Lekceważąco odnoszą się do sprawy służby i urzędy, autorzy hałasów proszeni o poszanowanie cudzego prawa do spokoju, a nawet nierzadko rodzina i znajomi, którzy – sami takiego problemu nie doświadczając, nie szczędzą uwag w rodzaju: “przesadzasz”, “to żaden problem” czy “inni mają gorzej”. Dlatego za najtrudniejszy element w walce z hałasem uważam powszechną niewiedzę na temat jego szkodliwości dla zdrowia i wynikającą z niej pobłażliwość. Ciekawa jestem Państwa opinii w tej sprawie.
Historia ciszy

W minionych stuleciach cisza i milczenie stanowiły ważną część życia. Nasi przodkowie, pomimo, że nie dysponowali tak szczegółowymi badaniami naukowymi, jak my dziś, doskonale wiedzieli o tym, że są one istotne po to by móc myśleć i rozwijać się duchowo, odpoczywać, doświadczać harmonii ze światem i samym sobą. Pomimo całej tej wiedzy, jakimś cudem, stworzyliśmy sobie nowoczesność tak niekorzystną pod względem akustycznym (i nie tylko), że aż trudno w to uwierzyć. Nasi przodkowie uznaliby, że w takim hałasie, jaki mamy na świecie dziś, po prostu nie da się żyć. Wniosek ten narzuca się w oczywisty sposób podczas lektury książki “Historia ciszy i milczenia” Alaina Corbina, z której pochodzi fragment na zdjęciu.

Hałas – cichy zabójca

Diagnozowanie dolegliwości i chorób powstałych w wyniku narażenia na hałas to żmudna droga prowadząca najczęściej od drzwi do drzwi gabinetów lekarskich. Tymczasem wyniki badań, ilustrujące utratę zdrowia z powodu hałasu mogą stać się najważniejszym dowodem w przypadku procesów cywilnych wytaczanych przez ofiary hałasu swoim oprawcom. Powszechny problem z daniem wiary w szkodliwe, niekiedy wręcz katastrofalne skutki hałasu polega na tym, że – za wyjątkiem urazów laryngologicznych po narażeniu na dźwięki o bardzo wysokim natężeniu – ujawniają się one powoli i są trudno uchwytne. Żaden lekarz nie ma takiej możliwości, żeby posłać pacjenta na konkretne badanie, którego wynik da odpowiedź na to, czy jest chory w wyniku hałasu. Taka diagnoza w tej chwili to proces żmudny, irytujący dla pacjenta, ponieważ polega on na wykluczaniu konkretnych schorzeń mogących powodować dane objawy. Bywa, że pacjent chodzi od lekarza do lekarza, podstawowe wyniki badań ma dobre, a czuje się tak, jakby miał umrzeć. I nie wiadomo dlaczego. Jeżeli lekarz ma czas na refleksję, na zadawanie pytań, to może dojść do tego, że ktoś choruje z powodu hałasu, ale to się nie odbywa w piętnaście minut, jakie lekarz może przeznaczyć na jednego pacjenta, z setek czekających na swój termin wizyty. Francesca Dominici, profesor Harvard School of Public Health zajmująca się badaniem wpływu hałasu na zdrowie, twierdzi, że jeśli podejście do diagnozowania się nie zmieni, to ta kakofonia, która przenika nasze życie – od śmieciarek i budownictwa przez dmuchawy do liści i turbiny wiatrowe po huczące radioodtwarzacze samochodowe – może zebrać w najbliższych latach tragiczne fizyczne i psychiczne żniwo, którego źródła naukowcy dopiero teraz zaczynają rozumieć, w miarę rozwoju badań nad hałasem. Istotne jest, by ta wiedza jak najszybciej trafiła z uniwersytetów do przeciętnego gabinetu lekarskiego – zanim będzie za późno. Utrata zdrowia w przypadku wieloletniego narażenia na hałas rozwija się stopniowo. Może przybrać różne formy, niemniej w wyniku doświadczeń płynących z mojej własnej praktyki medycznej mogę wyróżnić powtarzający się u wielu pacjentów schemat rozwoju typowych grup dolegliwości powodowanych przez stałe przebywanie w hałasie. Stałe zmęczenie i rozdrażnienie W pierwszym etapie przemęczenia bodźcami akustycznymi pacjenci najczęściej starają się odgradzać od otaczających ich hałasów za pomocą innych dźwięków, generowanych przez siebie samych. Taka strategia daje im poczucie izolacji od niechcianych odgłosów, poprzez inne, uważane przez nich za przyjemne lub pożądane. Może to być na przykład głośne słuchanie muzyki, stale włączonego telewizora, uruchamianie urządzeń domowych. Strategia taka prowadzi do znacznego przyspieszenia postępowania zaburzeń w organizmie i przeciążania jego mechanizmów adaptacyjnych, co w dłuższej perspektywie prowadzi do wyczerpania mechanizmów obronnych. Osoby ciągle otoczone dźwiękiem odczuwać będą w pierwszym etapie zaburzeń powodowanych przez hałas nerwowość, rozdrażnienie, trudności z koncentracją, spadek motywacji do działania i problemy z finalizowaniem rozpoczętych zadań, pogorszenie wydajności pracy, zwłaszcza intelektualnej oraz pogorszenie jakości snu. Na tym etapie może pojawić się też skłonność do agresji, poirytowanie w kontaktach z innymi ludźmi, zaburzenia psychoruchowe ujawniające się szczególnie w momentach, gdy osoba taka znajdzie się w cichym miejscu lub w sytuacji, w której powinna pozostawać przez pewien czas w bezruchu. Osobie rozdrażnionej stałymi hałasami przebywanie w ciszy oraz opanowanie emocji i motoryki przychodzi z trudem. Osłabienie wydolności organizmu W przypadku dłuższego utrzymywania organizmu w stanie opisanym powyżej dochodzi do upośledzenia samoregulacji procesów fizjologicznych organizmu. Oznacza to, że objawy postrzegane przez pacjenta wcześniej jako psychologiczne, zaczynają się przeradzać w dolegliwości fizyczne. Mogą pojawić się zaburzenia ze strony układu krążenia: łatwa męczliwość nawet przy niewielkim wysiłku, który wcześniej nie sprawiał pacjentowi trudności, wysokie ciśnienie, kołatania serca, duszności. Standardowo lekarzowi trudno powiązać je z narażeniem pacjenta na hałas, dlatego, podejrzewając u siebie takie powiązanie, należy nalegać na przeprowadzenie przez lekarza szczegółowego wywiadu medycznego, co może znacząco skrócić drogę do uzyskania właściwej diagnozy. W przypadkach, gdy z powodu hałasów dochodzi do znaczącego pogorszenia jakości snu lub bezsenności przełoży się to na intensyfikację objawów różnego typu. Mogą one dotyczyć praktycznie wszystkich układów i narządów w organizmie, jako że jest to system powiązany. Na tym etapie przemęczenie organizmu hałasem może przełożyć się na większą wypadkowość w pracy zawodowej, z powodu trudności z koncentracją i wydłużonego czasu reakcji. Z tych powodów szczególnie niebezpieczne jest narażenie na hałas w przypadku osób pracujących na takich stanowiskach jak kierowcy, operatorzy sprzętu budowlanego, opiekunowie dzieci oraz w podobnych zawodach, w których od danej osoby zależy bezpieczeństwo własne, podopiecznych lub współpracowników. Utrata zdolności organizmu do normalnego funkcjonowania Ostatnim etapem, następującym w zależności od osobniczych cech organizmu danej osoby i jej indywidualnej odporności na szkodliwe bodźce, szybciej lub później – różnice mogą sięgać od miesięcy do lat, jest utrata zdolności organizmu do normalnego funkcjonowania wynikająca z jego wyniszczenia w wielu obszarach. Na tym etapie skutkiem narażenia na hałas mogą być zaawansowane stany chorobowe dotyczące wielu narządów. Ze względu na szczególne obciążanie przez hałas układu krążenia, najbardziej typowe są poważne choroby kardiologiczne i układu krążenia. Możliwe są również zaburzenia neurologiczne, na przykład wylew krwi do mózgu. Poczucie utraty kontroli nad organizmem przekłada się na tym etapie na stany depresyjne i neurotyczne. Najtrudniejsza sytuacja dotyczy pacjentów świadomych źródła swoich chorób, nie mogących jednak zrealizować podstawowego działania niezbędnego przy leczeniu zaburzeń wynikających z hałasu czyli odizolowania się od szkodliwego bodźca. Pozostając stale w jego zasięgu, ze świadomością, że odebrał im on zdrowie i częstokroć możliwość wykonywania pracy zawodowej, znajdują się w stanie nieustającego napięcia nerwowego, przekładającego się na intensyfikację wszystkich objawów chorobowych. Podejrzewając u siebie dolegliwości bądź choroby wynikające ze stałego narażenia na hałas należy przede wszystkim stale monitorować z udziałem lekarza (może to być chociażby lekarz rodzinny, wskazany jest także psycholog) zmiany zachodzące w stanie zdrowia, zwłaszcza gdy dochodzi do szybkiego narastania negatywnych objawów. Dokumentacja taka, w tym pogarszające się wyniki badań, ilustrujące utratę zdrowia z powodu hałasu mogą stać się najważniejszym dowodem w przypadku procesów cywilnych wytaczanych przez ofiary hałasu swoim oprawcom. ■Grzegorz Bogusz Grzegorz Bogusz Absolwent Akademii Medycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego, lekarz z trzydziestoletnim doświadczeniem zawodowym od pierwszej pracy w pogotowiu ratunkowym, po stanowisko kierownika szpitala uzdrowiskowego w Rymanowie-Zdroju. Od kilku lat zgłębia tematykę szkodliwości hałasu dla ludzkiego zdrowia.
Czy do hałasu można się przyzwyczaić

Hałas, jako zanieczyszczenie niewidoczne, niemożliwe do rzetelnego oszacowania bez specjalistycznych urządzeń pomiarowych, umyka uwadze wielu osób. Nie znaczy to jednak, że nie wyrządza szkód, gdyż dokonują się one bez względu na to, czy mamy ich świadomość, czy nie. Wiele osób powtarza stereotypowe przekonanie, że pewna doza praktyki wystarczy, aby hałas stał się niezauważalny. Kto z nas nie słyszał opowieści o tym, że przyzwyczaić się można nawet do pociągów przejeżdżających co chwilę w najbliższej okolicy, startujących i lądujących samolotów, ulicznego ruchu. To co kolokwialnie nazywamy przyzwyczajeniem naukowcy określają mianem habituacji patologicznej czyli dostosowania się do funkcjonowania pośród szkodliwych bodźców, co wcale nie sprawia aby przestawały one dokonywać destrukcji organizmu. Habituacja taka następuje nie tylko w przypadku hałasu, ale też innych zanieczyszczeń, takich jak chociażby powszechny smog. Żyjemy z nim, nie przestajemy oddychać, jednak każdy kolejny dzień spędzony w zanieczyszczeniu sprawia, że w organizmie dokonują się kolejne etapy szkodliwych zmian, aż do wystąpienia dokuczliwych objawów czy – z czasem – nieuleczalnych schorzeń. Jak wykazali naukowcy habituacja w przypadku hałaśliwego otoczenia wymaga intensywnej pracy mózgu nad odsianiem negatywnego bodźca i ta praca zawsze będzie dla organizmu męcząca, choć niektórzy z nas z czasem przestają zauważać, że ona się dokonuje. Pozyskanie dowodów na prawdziwość tej tezy dla badaczy jest bardzo proste: wystarczy podłączyć śpiącą osobę do aparatury monitorującej i przyjrzeć się wynikom. Nawet jeśli badanego nie zbudzą dźwięki samochodów z ruchliwej ulicy, odgłosy przelatujących samolotów, przejeżdżające pociągi czy notoryczne awantury u sąsiadów bądź dziecięce wrzaski, to jego organizm i tak je odnotuje, zwiększy się ciśnienie krwi, przyspieszy puls i oddech, o czym badany nawet nie będzie miał pojęcia. To samo dotyczy świadomego obcowania z hałasem, który postrzegamy jako przyjemny: głośna muzyka w domu, zabawa w dyskotece, koncert, obserwowanie wyścigów samochodowych czy popisów samolotów odrzutowych mogą sprawiać nam radość i jednocześnie, w przypadku nadmiernej ekspozycji na płynące z nich bodźce, rujnować nasz organizm, bo procesy dokonujące się w nim pod wpływem dźwięków o nadmiernym natężeniu są niezależne od naszej woli. O tym, że każda z tych przyjemności kończy się koniecznością regeneracji organizmu wiedzą już nastolatki: trzeba odespać, najlepiej cały kolejny dzień. Nie zawsze wiedzą, że odsypiają przede wszystkim zmęczenie hałasem. Jeśli to zdarza się sporadycznie, wówczas zdrowy organizm podoła niwelacji szkodliwych skutków hałasu. Jeśli często, to trwałe negatywne rezultaty objawią się w przeciągu kilku lat i z wieloma osobami pozostaną na resztę życia. Robert Sapolsky, wybitny profesor nauk biologicznych, neurologicznych oraz neurochirurgii na Uniwersytecie Stanforda badający powiązania pomiędzy przeżywaniem stresu a występowaniem chorób twierdzi, że te bezwiednie przeżywane mikrostresy składają się, po pewnym czasie, na stres chroniczny. Ten zaś, jak udowodniło między innymi badanie, którego głównym autorem była Heather Cameron z National Institute on Mental Health, prowadzi chociażby do depresji i zaburzeń nerwicowych. Te zaś, choć w Polsce powszechnie lekceważone, tak jak i sam hałas, nie znikają i nie przestają być groźne w wyniku tego, że jako naród mamy tendencję do udawania, że to coś, co nas nie dotyczy. Jak trafnie wyraził się psychiatra Bartosz Łoza, profesor Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego w wywiadzie udzielonym dziennikarzowi Marcinowi Zaborskiemu na antenie RMF FM: „Jeżeli nie zadbamy o serwisowanie naszego zdrowia psychicznego, to nie będzie dłuższego życia. Ludzie nie wiedzą, że przewidywana długość życia osób z depresją nawrotową jest dziesięć lat krótsza. Czyli depresja nawrotowa to nie jest zjawisko takie, że ja tu sobie prawą ręką piszę wiersze, a lewą się wachluję, bo mi jest smutno. Tak nie jest. Jest to śmiertelna choroba gdzie przewidywana długość życia jest taka, jak przy chorobach onkologicznych”. Zaburzenia depresyjne i nerwicowe to zaś schorzenia, które zwykle jako pierwsze dają się we znaki osobom stale narażonym na hałas. Bywa, że poprzedzają je stany napięcia, nerwowość, skłonność do agresji, problemy z koncentracją i wydajnością w wykonywaniu zadań intelektualnych. Te objawy mogą dotyczyć zarówno dzieci, jak i dorosłych, z czasem przeradzając się w poważniejsze jednostki chorobowe. W Polsce powiązanie pomiędzy dolegliwościami natury psychicznej i fizycznej a stałym narażeniem na hałas jest wciąż rzadko diagnozowane przez lekarzy. Za ten stan rzeczy odpowiada niewielka skłonność medyków do bieżącego dokształcania się i zapoznawania z ustaleniami naukowców ze światowych ośrodków uniwersyteckich. Rzetelną diagnozę w kwestii powiązania narażenia na hałas z problemami zdrowotnymi najłatwiej jest znaleźć w gabinetach lekarzy medycyny pracy, którzy opiekują się najcięższymi przypadkami chorób wynikających bezpośrednio z oddziaływania hałasu, dotyczących przede wszystkim pracowników budowlanych, didżejów, personelu kolei i lotnisk, ale też chociażby fryzjerów i nauczycieli, przebywających każdego dnia w hałasie przekraczającym poziomy akceptowalne dla ludzkiego zdrowia. Grzegorz Bogusz Agnieszka Kantaruk

Strefy Ciszy

Pytanie o to, dokąd można się udać, by mieć możliwość doświadczenia ciszy, pozostaje w Polsce bez odpowiedzi. Rozwiązaniem problemu z dostępem do niej mogłyby stać się Strefy Ciszy, tworzone w ogólnodostępnych miejscach z myślą o osobach, które chcą – lub muszą z powodów zdrowotnych, odcinać się od stałego narażenia na bodźce dźwiękowe. Hałas dzisiaj jest obecny wszędzie. Wdziera się w przestrzeń publiczną nawet tam, gdzie do niedawna było to nie do pomyślenia, gdyż panowała powszechna zgoda na ochronę pewnych miejsc i uszanowanie ciszy. Te bariery zostały w ostatnich latach sforsowane. Coraz częściej możemy natknąć się na irytujące i męczące głośne dźwięki nad brzegiem jezior, na szlakach górskich, w leśnych ostępach. Co więcej, hałas wdziera się do naszych mieszkań, nie tylko w dzień, ale i w nocy. Najlepszym rozwiązaniem byłoby przyjęcie założenia, że stanem naturalnym, a jednocześnie obowiązującym, jest cisza, jako że służy ona zdrowiu, a hałas mu szkodzi. To dla ludzi spragnionych niszczenia swojego zdrowia powinny być wyznaczone tereny i godziny, w których mogliby oddawać się hałaśliwym rozrywkom. Takiej koncepcji teoretycznej można się przyjrzeć, ale nie bądźmy naiwni, wciąż duża część społeczeństwa nie wyobraża sobie spędzania czasu wolnego, okazywania radości czy odreagowywania stresów bez hałasowania. Także biznes, przynajmniej obecnie, jest sprzymierzeńcem hałasujących. Hałas póki co sprzedaje się lepiej niż cisza. Nie znaczy to jednak aby ludzie rozumiejący potrzebę ciszy nie mogli się bronić przed wszechobecnością hałasu. Jedną z możliwości jest tworzenie publicznych Stref Ciszy, a pierwszą jaskółką są już w Polsce wagony PKP Intercity z wyznaczoną taką strefą. Strefy Ciszy przede wszystkim mogłyby być jednak tworzone w lokalach gastronomicznych, pensjonatach, środkach komunikacji publicznej. Myślę tu o wydzieleniu odrębnych pomieszczeń, ale równie dobrze cały hotel czy restauracja mógłby być przeznaczony dla osób pragnących wypocząć w spokoju. W przypadku autobusu czy tramwaju sensowne byłoby wydzielenie przestrzeni w przedniej części pojazdu za kierowcą, dzięki czemu zmniejszyłoby się obciążenie organizmu hałasem przede wszystkim dla prowadzących pojazd, zmuszanych do codziennego narażenia na stałe głośne dźwięki generowane przez pasażerów. Taką strefę mogłaby stanowić na przykład jedna trzecia pojazdu. Kto lubi ciszę, albo z powodów zdrowotnych nie może przebywać w hałasie, starałby się znaleźć miejsce jak najbliżej kierowcy, a wielbiciele hałasu, chociażby ci prowadzący głośno i długo rozmowy przez komórkę, oglądający filmiki lub puszczający muzykę zajmowaliby miejsca z tyłu. Pierwsze rzędy byłyby oznaczone jako znajdujące się w strefie ciszy, środek byłby neutralny, a tył mógłby mieć oznaczenie „Tu można prowadzić rozmowy”. Może z czasem dałoby się wszystkie jednostki komunikacji miejskiej przedzielić przegrodami izolującymi oddzielającymi cześć głośną od cichej. Skoro zainstalowanie plansz plexi podczas epidemii COVID-19 było możliwe, to dlaczego nie mielibyśmy tego zrobić z uwagi na ochronę zdrowia przed hałasem? Do strefy ciszy mogłyby pretendować osiedla, wspólnoty, spółdzielnie mieszkaniowe a nawet całe miasta. W naturalny sposób predestynowane do objęcia taką strefą byłyby miejscowości uzdrowiskowe. W strefie ciszy obowiązywały pewne zasady ograniczające wszelkie hałasy, a z pewnością te najbardziej uciążliwe. Zachowane byłyby zaostrzone normy akustyczne dotyczące ruchu drogowego i hałasu przemysłowego. Wszelka działalność gospodarcza powodująca nadmierny hałas nie mogłaby być prowadzona w takiej strefie. Przestrzeganie norm akustycznych byłoby monitorowane przez odpowiednie służby miejskie w sposób regularny. W przypadku przekraczania norm źródło hałasu byłoby usuwane. Każda ze Stref Ciszy obejmująca miasto, osiedle, hotel, restaurację czy tylko wydzieloną część przestrzeni miałaby swój regulamin. W strefie takiej hałaśliwe i uciążliwe zachowania byłyby niemożliwe. Nieprzestrzeganie ustalonych zasad podlegałoby sankcji. Miejmy nadzieję, iż większość obywateli szybko przekonałaby się co do korzyści takiego rozwiązania i za jakiś czas groźba kary nie byłaby już potrzebna. Wystarczyłby powszechnie aprobowany nawyk kulturalnego, spokojnego zachowania. To kwestia przyszłości, ale i przeszłości – przecież były już takie czasy, gdy wyłącznie zasady dobrego wychowania wystarczały, aby w pewnych miejscach można było cieszyć się ciszą. Szczególnie ważne, z uwagi na czas, jaki wszyscy spędzamy we własnych mieszkaniach, byłoby obejmowanie takimi strefami osiedli deweloperskich i starszych blokowisk, gdzie hałas panuje niepodzielnie. Przystąpienie do strefy odbywałoby się poprzez wpisanie zasad Stref Ciszy do regulaminu porządku domowego wspólnoty bądź spółdzielni. Oczywiście, żeby w praktyce przyniosło to skutek, a nie pozostało zapisem na papierze, wymagałoby to współdziałania władz wspólnoty czy spółdzielni ze Strażą Miejską i Policją. Być może konieczna byłaby zmiana niektórych przepisów, a z pewnością nadanie uprawnień kontrolnych wybieranemu przez mieszkańców zarządowi, który odpowiada za warunki mieszkaniowe swoich mieszkańców. Kolejną propozycją, która wydaje się bardzo naturalną, jest objęcie Strefą Ciszy parków. Na początek choć jednego w mieście. Jeśli park znajduje się w centrum i docierają do niego hałasy ulicy, teren parku powinien być otoczony ekranami dźwiękochłonnymi minimalizującymi hałas z zewnątrz. Park taki posiadałby też odpowiedni regulamin, czego nie wolno w nim robić. Po spełnieniu tych warunków, park stawałby się prawdziwą oazą ciszy i relaksu, czego tak wielu dzisiaj łaknie, a co tak rzadko udaje się znaleźć w miejscach publicznych. W dalszej kolejności można by objąć Strefą Ciszy lasy podmiejskie, które obecnie niestety najczęściej stają się poligonem doświadczalnym dla quadów i motorów crossowych. Pod rozwagę warto wziąć także z pewnością nadawanie certyfikatu Strefy Ciszy. Czy taki przywilej nadawałby organ centralny, organ samorządowy czy wyznaczona organizacja społeczna? Myślę, że jeśli chodzi o miasta powinien tu decydować organ centralny. W przypadku hoteli, restauracji, osiedli, transportu publicznego, parków – organ samorządowy. A w przypadku wspólnot bądź spółdzielni wystarczyłby laur nadawany przez organizację społeczną. To już jest kwestia formalna. Najistotniejsze jest rozpoczęcie walki o nasze prawo do ciszy i idea Stref Ciszy wychodzi temu naprzeciw. ■Piotr Podemski Piotr Podemski Absolwent wydziału Zarządzania i Marketingu Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Do niedawna urzędnik państwowy, obecnie na emeryturze. Od kilkudziesięciu lat propaguje wiedzę na temat szkodliwości hałasu, domagając się prawa do ciszy.
Przyzwolenie na hałas

Do czasu upowszechnienia wiedzy o szkodliwości nikotyny palacze terroryzowali wszystkich dookoła smrodem. Dziś ta historia powtarza się z udziałem hałasu, choć lista chorób, jakie on powoduje, jest równie długa, jak ta, wynikająca z wdychania nikotynowych wyziewów. Zmuszanie wszystkich ludzi w otoczeniu do wdychania smrodu papierosów jeszcze trzydzieści lat temu uchodziło za oczywiste. Palacze wiedzieli swoje – oni muszą palić i nikt im tego nie będzie zabraniał. Palili więc w budynkach i na zewnątrz, przy dzieciach i przy dorosłych, podczas pracy i podczas wypoczynku – ogólnie rzecz biorąc wszędzie. To śmierdzące eldorado zaczęło się kurczyć w miarę rozpowszechniania się wiedzy o szkodliwości papierosów. Naraz okazało się, że rozedma płuc, przewlekłe zapalenie oskrzeli, rak płuc, rak języka, rak wargi, rak jamy ustnej, rak krtani, rak tchawicy, astma oskrzelowa i jeszcze kilka chorób o przerażających skutkach, to nie jest jednak cena, jaką całe społeczeństwo chce płacić za osobliwe hobby pewnej grupy osób. Dziś jesteśmy w punkcie, w którym analogiczna sytuacja dotyczy raczenia całego społeczeństwa hałasem przez grupę, która uważa, że koniecznie musi emitować głośne dźwięki przy każdej okazji i na wiele sposobów. Aktualnie uchodzi to za oczywiste, ponieważ hałasujący, tak jak niegdyś palacze, również wiedzą swoje – oni muszą hałasować i nikt im tego nie będzie zabraniał. Historia lubi się jednak powtarzać. Ustalenia naukowców w kwestii szkodliwości hałasu w końcu dotrą do społeczeństwa, tak samo jak dotarła wiedza o chorobach wywoływanych przez palenie. Lista schorzeń przez niego wywoływanych jest równie długa, o ile nie dłuższa, od tej papierosowej: uszkodzenia słuchu do całkowitej jego utraty włącznie, a co za tym idzie znacząca niepełnosprawność, to tylko wierzchołek góry lodowej, ten – mimo wszystko – znany przynajmniej jakiejś części społeczeństwa. Choroby układu krążenia, w tym chociażby wylewy i udary, nadciśnienie, choroba wieńcowa, choroby układu pokarmowego, zaburzenia psychiczne, duszności, męczliwość, a nawet takie, powiedzielibyśmy – drobiazgi, jak zawroty głowy, problemy z koncentracją, pogorszenie pamięci, upośledzenie funkcji poznawczych, niemożność skupienia uwagi oraz zaburzenia snu, to inne „przyjemności” płynące z otaczania się hałasem. Ustalenia naukowców w kwestii szkodliwości hałasu w końcu dotrą do społeczeństwa, tak samo jak dotarła wiedza o chorobach wywoływanych przez palenie. W Polsce wiedzę na ten temat gromadził i upowszechniał przez lata nieżyjący już, wybitny profesor Zbigniew Witold Engel z Akademii Górniczo-Hutniczej, twórca wibroakustyki – zupełnie nowej w swoim czasie dziedziny naukowej zajmującej się wszelkimi procesami drganiowymi i akustycznymi w środowisku – zarówno tymi zachodzącymi w przyrodzie, jak i będącymi wynikiem pracy maszyn oraz innej ludzkiej działalności. Już dekady temu pisał o powodowanej przez hałas chorobie wibroakustycznej, która powoduje między innymi krwotoki wewnętrzne. Przyjemna perspektywa? Warta narażania się na ciągły hałas dzień w dzień? Warta tego, by dawać przyzwolenie hałasującym na całkowitą swobodę? Wiele osób, gdy już ta wiedza do nich dotrze, powie, że nie. Tak samo, jak zdarzyło się to w historii z papierosami. Jak zwykle w edukacji spoczywa nadzieja na zmianę.
Niechciane muzykowanie

Sądy w Polsce przedkładają prawo do uprawiania głośnego hobby w mieszkaniach nad prawo mieszkańców innych lokali do spokoju. Dwa wyroki sądu – z Wrocławia i z Lublina, stanowiące o tym, że całodzienne ćwiczenia muzyczne w mieszkaniach budownictwa wielorodzinnego są w porządku przypomniała w swoim artykule z 30 marca 2021 dziennikarka Olga Szpunar z krakowskiego wydania „Gazety Wyborczej”. Powodem powstania tego artykułu jest fakt zwiększającej się obecnie liczby skarg na niechciane muzykowanie w blokach. Ludzie uwięzieni przez pandemię w domach muszą wykonywać najróżniejsze obowiązki, do których potrzebna jest cisza, a jak ją znaleźć, gdy dzień w dzień przez wiele godzin ktoś ćwiczy grę na jakimś instrumencie? Trudno więc się dziwić, że coraz więcej osób próbuje walczyć o swoje prawo do spokoju. Sytuacja, gdy ktoś ćwiczy na instrumencie w bloku, oznacza, że spełnione są potrzeby uprawiania swojego hobby przez jedną osobę, a niespełniona potrzeba spokoju kilku, kilkunastu, a czasem kilkudziesięciu osób mieszkających w tym samym budynku. We wspomnianych przez Olgę Szpunar sprawach z Wrocławia i Lublina protestowała odpowiednio: grupa mieszkańców i wspólnota mieszkaniowa, które wniosły skargi do sądu. Sądy w obu przypadkach stanęły po stronie muzykujących. Sąd Okręgowy we Wrocławiu uznał, że „ćwiczenie w domu na instrumentach na pewno nie jest czynnością sprzeczną ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem lokalu i nawet jeśli gra na pianinie jest uciążliwa dla sąsiadów, nie można jej zakazać, jeśli nie przekracza dozwolonych norm” a w Lublinie do konkluzji, że: „Tak samo jak każdy człowiek ma prawo kształcić się w różnego rodzaju dziedzinach, tak córka powodów ma prawo kształcić się w zakresie gry na instrumentach muzycznych, a dokładnie gry na pianinie”. Brzmi pięknie, jednak otwartym pozostaje pytanie dlaczego jeden sposób kształcenia jest traktowany jako ważniejszy od pozostałych? Przecież, słuchając dzień w dzień cudzej gry na instrumentach, nie da się uczyć w spokoju niczego innego. Nie da się też wypocząć, a to już nie jest kwestia wyboru, tylko konieczności. Stres powodowany wizją słuchania niechcianych dźwięków, poczucie, że nie będzie można zrealizować własnych planów, ponieważ ktoś inny chce głośno realizować swoje, jest ograniczeniem wolności wyboru grupy osób, na rzecz innej osoby. Wyroki dwóch wspomnianych powyżej sądów uważają taki stan rzeczy za sprawiedliwy. Olga Szpunar cytuje też Macieja Dziubana, prawnika Związku Nauczycielstwa Polskiego, który stwierdził, że: „Jeśli dzieci nie grają po godz. 22 i nie zakłócają ciszy nocnej, ich rodzice mogą być spokojni.” I to dopiero ciekawe stwierdzenie, szczególnie jak na prawnika, gdyż coś takiego, jak „cisza nocna” w przepisach polskiego prawa zwyczajnie… nie istnieje. Agnieszka Kantaruk Link do artykułu Olgi Szpunar w „Gazecie Wyborczej” Link do orzeczenia Sądu Okręgowego we Wrocławiu Link do orzeczenia Sądu Okręgowego w Lublinie

MarKam on Skatepark zdemontowany z powodu hałasu
Od wysypisk śmieci jest strefa buforowa z powodu smrodu. W takiej
Alicja Frydrych on Skatepark zdemontowany z powodu hałasu
Wina leży po stronie urzędników. To nie mieszkańcy mają wiedzieć
Paweł on Skatepark zdemontowany z powodu hałasu
Nie powinno być takich rzeczy na osiedlach. Jak osiedle to powinien
Skalica on Skatepark zdemontowany z powodu hałasu
Nie rób siary. Potem przez takich nas traktują jak półgłówków.